Сёрнишыэзлӧн ассямаыс

Быд кылын сёрнишыэз сулалöны определённöй порядокын [1]. Любöй шы оз вермы сулавны ордчöн быд мöдік шыкӧт. Сідз, коми-пермяцкöй кылын озö вермö сулавны ордчöн кык либо унажык согласнöй либо гласнöй, кыввез озö помассьö [о] шы вылö. Быд кылын шы тöдö ассис места, вермö сулавны ордчöн определённöй шыкöт. Например, коми-пермяцкöй литературнöй кылын согласнöй в оз вермы сулавны кыв шöрын гласнöй одзын.

Быдöссö, коми-пермяцкöй кылын пантасьлöны 41 % - гласнöйез, а согласнöйез – 59 %. Гласнöйез коласісь медунаись пантасьлö фонема [ö] (8 %), [а] (7,18 %), [ы] (5,49) и мöдіккез.

Согласнöйез коласісь [с] (8,26 %), [н] (6,85 %), [т] (6,04 %), [к] (4,8 %) и мöдіккез.

Коми-пермяцкöй кылын одзза слогын вермöны пантасьны быд гласнöй, например, кужны, вермыны, гижны, кага и мöддэз. Неодзза слогын шочажык пантасьлöны гласнöйез: о, у, ö, э.

Унажык согласнöйез коми-пермяцöй кылын вермöны пантасьны быд позицияын: кыв подöтчикö, кыв шöрын и кыв помын. Согласнöйез т', д', з' ӧддьӧн шоча туйӧ адззыны кыв пондӧтчикӧ. Нія вермöны пантасьны изобразительнöй да пырӧм кыввезын (динь-динь, зеркало, дед).

Коми-пермяцкöй кылын шыэз етшажык вермöны вежны ассиныс качество, озö вуджö мöдік шыö лоöны кö нія ударнöйезöн либо безударнöйезöн.

Кыв пондöтчикö вермас сулавны öтік гласнöй либо öтік согласнöй, но шоча вермöны сулавны ордчöн кык гласнöй либо кык согласнöй: квать, трин-трон.

Кыв помын вермöны пантасьны быд согласнöй шы, исключеннёöн лоö [л].

Коми-пермяцкöй литературнöй кылын в да л шыэз чередуйтчöны, а именно, шы л, кöда сулалö кыв шöрын гласнöй одзын вуджö в шыö кыв шöрын согласнöй одзын да кыв помын. Эта чередованнё увтö озö шедö сэтшöм кыввез: а) звукоподражательнöй кыввез (чивöстіс); б) сложнöй кыввез (синва); в) роч заимствованнёэз (стул, колхоз); г) роч суффикс      -овöй (пуовöй).  

Кыв шӧрын ордчöн сулалісь шыэз коласісь öтікыс вермас керны аскодявны бокись шысö: модӧтчыны, но [мӧдӧччыны], содтыны [соттыны].

 

 

 

 

 

 

[1] Материал лӧсьӧтӧм Л.В.Утева статья сьӧрті

Похожие статьи

Удареннё

Слог

Транскрипция